Türk Gastroenteroloji Derneği Lideri Prof. Dr. Dilek Oğuz, İrritabl (Hassas) Bağırsak Sendromu (İBS)’nin kendini, karın ağrısı ile birlikte dışkılama biçim ve sıklığında değişiklik olarak gösteren işlevsel bir bağırsak hastalığı olarak gösterdiğini belirterek, “İBS sık rastlanan, hayat kalitesini olumsuz etkileyen değerli bir sıhhat meselesidir. Hassas-huzursuz bağırsak sendromu olarak da adlandırılmaktadır” dedi.
KARIN AĞRISI İBS’NİN EN DEĞERLİ SEMPTOMU
Prof. Dr. Oğuz, İBS hastalarında, son üç ayda haftada en az bir gün tekrarlayan karın ağrısı olduğunu belirterek şunları söyledi:
“İBS hastalarının kimilerinde ishal, kimilerinde kabızlık ön planda olabilir. Bazen de hem ishal hem de kabızlık görülebilir. Gaz ve karın şişkinliği de olabilir. Karın ağrısının temel özelliği dışkılama ile azalması ve uykuda olmamasıdır. Şayet bir hastada uykudan uyandıran karın ağrısı var ise diğer hastalıklar düşünülmelidir. Hastalığın sıklığı ülkemizde ve dünya genelinde %10-20 civarındadır.
Kadınlarda erkeklere nazaran 2-3 kat daha yüksek oranlarda ve 50 yaş altında daha sık görülmektedir. Hastaların lakin %15’i tıbbi yardım için tabibe başvurmaktadır. Sağlıklı bireylere nazaran yıllık işgücü kaybı 3-4 gün daha fazladır. Tekrarlayıcı müzmin bir hastalık olan İBS’de hastaların kaygısını artıran ise, ‘başka makûs bir hastalığa dönüşür mü?’ sorusudur. İBS’nin sağ kalıma olumsuz bir tesiri yoktur.
Diğer bir hastalığa ya da kansere dönüşüm olmaz, fakat ömür kalitesini bozar. Hastalığın nedeni tam aydınlatılamamış olmakla birlikte beyin bağırsak ekseninde iki istikametli sistemsiz bağlantı olduğu bildirilmiştir. Bu durum mide bağırsak hareketlerine, bağırsak salgılarına ve hastanın hissine tesir ederek şikayetlerin ortaya çıkmasına neden olur. Ayrıyeten genetik faktörler, kişilik özellikleri, gerilime fizyolojik yanıttaki değişiklik, düşük dereceli gastrointestinal inflamasyon, mikrobiyatadaki değişiklikler, geçirilmiş bağırsak enfeksiyonu sekelleri de hastalığın gelişmesinde tesirli sebeplerdir.”
DEPREM VE ÖBÜR AFETLER HASTALIĞI TETİKLEYEBİLİR
Bu hastalığın yalnızca ruhsal olarak tanımlanmaması gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Oğuz, bununla birlikte kişinin ruhsal durumu ile yakın bağı olduğunu belirtti. Gerilimin yarattığı olayların, ikinci beyin olarak kabul edilen bağırsakları çabucak olumsuz etkilediğine dikkat çeken Prof. Dr. Oğuz, “İBS hastalığı olan bireylerin, sarsıntı ve öteki afetler sonrasındaki periyotta şikayetlerinde artışlar yaşanabilir. Zelzele korkusu, şahıslarda geçmeyen karın ağrılarına neden olabilir, karında gaz ve şişkinlik görülebilir. Olumsuz şartlar mide ve bağırsak sistemini olumsuz etkilemektedir. Sarsıntıdan birinci derecede etkilenen ve olumsuz şartlarda barınma durumunda olan bireylerde de bu hastalık ortaya çıkabilmektedir. Zelzelede ayrıyeten, enkaz altında soğuğa maruz kalınması, hipotermi, kâfi beslenememe de bu bireylerde gaz, şişkinlik, tuvalet alışkanlığında değişikliklerin görülmesine neden olabilmektedir.” dedi.
BAŞKA HASTALIKLARLA KARIŞTIRILABİLİYOR
İBS’nin belirtilerinin ülseratif kolit, crohn hastalığı üzere inflamatuar bağırsak hastalıkları, çölyak hastalığı ve karbonhidrat emilim bozuklukları ile karışabildiğini hatırlatan Oğuz, “Belirtilerin varlığı ve şiddeti hastadan hastaya değişkenlik gösterebilmektedir. Dışkılama ile alakalı tekrarlayan karın ağrısı; Ağrı sıklıkla kramp stilindedir, duygusal gerilim ve yemekler ağrıyı şiddetlendirebilir, hafif seviyede yahut şiddetli olabilir. Karında şişkinlik, gaz, geğirme olabilir. Değişen bağırsak alışkanlıkları; ishal, kabızlık, kimi hastalarda birbirini takip eden ishal ve kabızlık devirleri. dışkıda mukus varlığı hastalığın belirtileri ortasında yer almaktadır. İBS teşhisinde değerli olan, hastanın hikayesi ve fizik muayene bulgularıdır. İBS’ye has tetkik olmadığı için teşhiste temel laboratuvar testleri dışında tetkik yapmaya gerek yoktur. Bu testlerin olağan olması muhtemel öbür hastalıkların dışlanmasını sağlar. Diğer hastalığı düşündürecek bulgu yok ise ve hasta 45 yaşından küçük ise kolonoskopi yapılması önerilmez.” diye bilgi verdi.
TANI VE TEDAVİ İÇİN GASTROENTEROLOJİ UZMANINA BAŞVURULMALI
İBS’nin günlük pratikte Gastroenteroloji uzmanlarının en sık gördüğü olgular ortasında olup Aile Doktorları ortasında en fazla koyulan 4. teşhis olduğunu belirten Türk Gastroenteroloji Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Ayhan Hilmi Çekin ise, “Tedaviye dirençli ve güç ikna olan hastalar, ileri uzmanlık alanı olarak Gastroenteroloji Tabiplerine başvurmalıdır” dedi.
Gaitada saklı kan aranmasının bilhassa 45 yaş üstünde yakınması olsun olmasın herkesin yaptırması gereken bir tarama testi olduğunu söyleyen Prof. Dr. Çekin, “İBS tanısı için alarm bulguları yoksa kolonoskopi gerekli değildir. Yapılmışsa da olağan çıkan, Gastroenteroloji uzmanının yaptığı bir kolonoskopiden sonra bu tetkikin yinelenmesi gerekmez. İBS tedavisinde diyet, nizamlı idman, ilaç tedavisi, bio-feedback tedavisi, ruhsal dayanak kullanılmaktadır. Diyetin gözden geçirilerek semptomlara nazaran ayarlanması birinci basamak sayılabilir. Şişkinliği olan bireylerde baklagiller, lahana, brokoli, karnabahar üzere gaz yapan besinler tüketilmemelidir. Yararlı olabileceği bilimsel çalışmalar ile gösterilen kısıtlayıcı diyetler mevcuttur. Meyveler, birtakım sebzeler ve Laktoz içeren süt eserleri üzere diyetten çıkarılacak besinler diyetisyen yardımı ile belirlenmelidir. Bitkisel (papatya çayı, rezene tohumları gibi) tedavilerin faydası kanıtlanmamıştır. Günde 20-60 dakika ve haftada 3-5 gün yapılan fizik aktivitenin yakınmaları azalttığı gösterilmiştir. İBS hastaları karın ağrısının kesinlikle eşlik ettiği ishal, kabızlık, şişkinlik ve ishal ile kabızlığın bir ortada olduğu miks tablo ile karşımıza gelebilir. İBS tedavisinde dominant semptoma nazaran ilaç seçimi yapılarak tedavi planı yapılmaktadır. İlaç tedavisinin en az 8 hafta kullanılması ve hastaların sistemli ilaç kullanımı için bilgilendirilmesi değerlidir. Tedavinin Gastroenteroloji Uzmanı, uzman diyetisyen ve gereken olaylarda psikiyatrist tabiplerden oluşan bir grup tarafından yapılması başarıyı artıracaktır” dedi.
İLERİ TETKİK VE KOLONOSKOPİ NE VAKİT YAPILMALIDIR?
Prof. Dr. Çekin tarama ve tetkik konusunda da şu açıklamalarda bulundu:
“Daha evvel hiçbir yakınması olmayan bir bireyde 45 yaşından sonra yakınmaların başlaması, istemsiz kilo kaybı, geceleri derin uykudan uyandıran yakınmalar, ailede kolon kanseri hikayesi, iltihabi bağırsak hastalığı, çölyak hastalığı, anemi, rektal kanama yahut kanlı diyare belirtileri olduğunda ve ayrıyeten kişinin yakınması olmasa da birinci derece akrabada bağırsak kanseri varlığında indeks hastanın yaşına nazaran inceleme yapılmalıdır. Kolonoskopi için yaş hududu 45’dir, Türk Gastroenteroloji Derneği Polip ve Kolon Kanseri Çalışma kümesinin önerisi de bu taraftadır.”
Yorum Yok