Afet sonucunda can ve mal kayıpları yaşanmasının yanı sıra toplumda pek çok sıhhat problemiyle da karşı karşıya gelindiğini söz eden Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Küçük, bugüne dek gerçeklemiş olan afetlerden sonra ortaya konulan akademik datalar ışığında açıklamalarda bulundu.
Özellikle bayan sıhhatine dikkat çeken Prof. Dr. Mustafa Küçük, “Afetlerde bayan ve erkekler farklı sıhhat sıkıntıları yaşar. Cinsiyet bazlı bakıldığında bayanlar sıhhat sıkıntılarından daha fazla etkilenmektedir” dedi.
KADIN SIHHATİNİN EN DEĞERLİ ETKENİ ‘HİJYEN’
Kadın sıhhatinin en değerli ögelerinden birinin hijyen olduğunun altını çizen Prof. Dr. Küçük, “Menstrüel hijyen idaresi (MHY), menarş (ilk adet) ve menopoz ortasındaki bayanlar ve ergen kızlar için hijyenin kıymetli bir tarafıdır. Adet gören yaş kümesindeki bayanlar ve kızlarla ilgili kıymetli bir bahis olmasına karşın, bugüne dek yaşanan global afetlerde, MHY’nin afet sonrası müdahalelerde ekseriyetle göz gerisi edildiği gözlemlenmiştir. Sarsıntı bölgesinde tuvalet yokluğu, açık alanda gereğince mahrem alana ulaşamama, pak su bulamama üzere meseleler yaşanırsa, en çok bayan sıhhati olumsuz etkilenir. Ayrıyeten afetlerden sonra bayanların cinsel hayatları ve üreme sıhhati tehdit altına girebilir. Afet bölgelerinde hijyen gereçlerine ulaşım zahmeti yaşanırsa, genital ve üriner enfeksiyonlar da sık görülebilir. Vajende yanma hissi, kaşıntı, berbat kokulu akıntı, idrar yaparken yanma üzere durumlarda hemen bölgelerde kurulmuş olan sıhhat merkezlerine müracaat edilmelidir. Kıymetli bir bahis da el jelinin mikropları öldürmede, sabun kadar tesirli olmamasıdır” dedi.
“DENGELİ BESLENMEYE İTİNA GÖSTERİLMELİ”
Yapılan çalışmalarda ayrıyeten bozulan beslenme alışkanlıkları ile ilgili de sonuçlara değinen Prof. Dr. Küçük, “Ayrıca afet durumunda konut koşullarında beslenmeden, çadır kent kurallarında beslenmeye geçiş nedeniyle de birtakım sıhhat meseleleriyle da sık olarak karşılaşılabilir. Yapılan akademik araştırmalara nazaran afetlerde; protein-enerji yetersizliği, diyare (ishal), anemi(kansızlık), vitamin yetersizlikleri, yeme davranışı bozuklukları ve kronik hastalıklara bağlı diyabet koması üzere komplikasyonlar görülmektedir. Çalışmalar, sarsıntı, sel felaketi üzere afetler ile makus gebelik sonuçları ortasında bir ilgi olduğunu göstermektedir. Afetlerin akabinde gözlemlenen sonuçlar ortasında erken gebelik kaybı, düşük doğum tartısı, erken doğum ve plasentanın erken ayrılması üzere durumlar yer alır. Afet sonrasında hamilelerin beslenmelerinde protein alımına ve su tüketimine değer verilmesi gerekir. Folik asit, demir ve başka vitamin eksiklikleri de, afet sonrasında bilhassa gebeliğin 4’üncü ayının başından itibaren kendini gösterecektir” halinde konuştu.
ANNE SÜTÜ ÇOK ÖNEMLİ
Özellikle yeni doğan çocuklarda anne sütünün bu süreçte de ihmal edilmemesi gerektiğini aktaran Küçük, “Anne sütü, ekseriyetle bir afet anında bebek için tek sağlam besin kaynağıdır. Bu nedenle annenin bebeğini emzirmesi afet ortamlarında bebekler için daha da değer kazanmaktadır. Hazır mamalar ile beslenen bebekler, anne sütündeki kollayıcı antikorlardan mahrum olması nedeniyle enfeksiyon ve ishale karşı daha hassastır. Münasebetiyle bu bebeklerde dehidrasyon (sıvı kaybı) ve yetersiz beslenme gelişebilir” dedi.
Küçük açıklamalarına şu formda devam etti:
MHY KİTLERİ BAYAN LİDERLİĞİNDE DAĞITILMALI
“Yine yapılan araştırmaların sonuçlarına nazaran MHY (Menstrüel Hijyen Yönetimi) kitlerinin dağıtımının bayan liderliğinde olması, öteki besin dışı kalemlerin dağıtımından farklı yapılması, erkeklerin ve erkek çocukların dikkatini çekmeyecek bir yer ve vakitte olması önerilmektedir. Tıpkı vakitte, MHY muhtaçlıklarının anlaşılmasını sağlamaya yardımcı olmak için erkek iştirakinin kıymeti yeterli bilinmektedir, böylelikle örneğin bayan odaklı dağıtımların arkasındaki nedenleri anlayabilirler yahut adet devrinde artan su gereksinimine karşı daha hassas olabilirler.”
“KADINLAR SESLERİNİ DUYURAMIYOR”
Bu vakte kadar ki dünyadaki afetler sonrası edinilen datalara nazaran bayanları MHY muhtaçlıklarının göz arkası edildiğini vurgulayan Küçük, “Birleşmiş Milletler Bayanların afet riskinin azaltılması, hazırlıklı olma ve müdahale süreçlerine katılmasını ve güçlendirilmesini desteklemektedir. Çünkü dünyada bugüne dek gerçekleşmiş olan afet bölgelerindeki çalışmaların datalarına nazaran; bayanların seslerinin çoklukla duyulmadığını ve bayanların MHY muhtaçlıklarını tabir edemediklerini yahut erkekler tarafından göz gerisi edildikleri tespit edilmiştir” dedi.
Küçük, hassas olan sorun ile ilgili konuşmasına şöyle devam etti:
“Menstrüel hijyen idaresi (MHY) afetten etkilenen bayanlar için acil bir gereklilik ve temel gereksinim olarak görülmelidir. Ferdî kullanım için gerekli ölçüde suya erişimin sağlanması, temel ilaçları, birinci yardım ve hijyenik pedleri içeren hazır hijyenik kitlerin sağlanması ve tuvalet ve yıkama alanlarının kullanımında bayanların güvenliğini ve onurunu sağlamak, afetler sırasında her bayanın temel haklarıdır ve bu nedenle korunmalıdır. Daha evvelki afetlerde elde edilen bulgular, MHY faaliyetlerinin bayanlar ve kızlar için kıymetli öncelikler olarak hissedilmesine karşın, felaketler sırasında ekseriyetle göz gerisi edildiğini göstermekteyken, yurdumuzda yaşanan sarsıntıda bu mevzudaki hassasiyet sevindirici olmuştur. Ayrıyeten Afet bölgesinde bayanların kullanmış oldukları sıhhi pedlerin inançlı bir halde bertaraf edilmesi de kıymetlidir.”
STRESE BAĞLI ADET DÜZENSİZLİKLERİ OLABİLİR
Yaşanabilecek problemler hakkında da bilgilendirmelerde bulunan Küçük, “Adet düzensizliği ve adet görmeme üzere adet döngüsü anormallikleri, fizikî, çevresel, toplumsal ve ruhsal faktörlerden kaynaklanan gerilim ile ilişkilidir. Doğal afetlerden sonra bu durum 1 yıla kadar uzayabilmektedir. Çalışmalarda bayanların yaklaşık yüzde 21’inde, zelzeleden sonra adet döngülerinin sistemsiz hale geldiği ve bu oranın zelzele öncesine nazaran değerli ölçüde daha yüksek olduğu bildirilmiştir. Zelzelede çok sayıda kayıp yaşayan hayatta kalan bayanların yaklaşık yüzde 30’u zelzeleden sonra adet düzensizliği bildirmiştir” dedi.
CİNSEL İSTEKSİZLİK GÖRÜLEBİLİR
“Deprem bölgelerinde genital sistem enfeksiyonları semptomlarının oranları zelzele öncesine nazaran daha yüksektir. Pelvik inflamatuar hastalık ve menstrüasyon bozuklukları oranları da çok daha yüksektir” diyerek kelamlarına devam eden Küçük, “Aynı vakitte, bayanların cinsel ömürlerinden duydukları memnuniyet bâriz halde azalmakta ve gebelik isteklerini de olumsuz olarak etkilemektedir. Bir araştırmada zelzelesi şiddetle yaşamış bayanların yüzde 89’ü gebe kalmak için bir plan yapmayacaklarını söylemiş; yüzde 67’si ise gebe kalmaları halinde gebeliğin sonlandırılmasını talep edeceklerini söylemişlerdir” tabirlerini kullandı.
KIZ ÖĞRENCİLER İÇİN RUHSAL MÜDAHALE GEREKLİDİR
Son olarak kız öğrenciler için de tavsiyelerini ileten Prof. Dr. Küçük, “Depremi takiben zelzele sonrası kız öğrencilerde zihinsel sıhhat ve olağandışı menstrüasyon ortasındaki ilginin araştırıldığı bir çalışmada obsesif-kompulsif bozukluklar en yaygın olanıydı. Olağandışı menstrüasyon insidansı da çok yüksekti. Somatizasyon, obsesif-kompulsif özellikler, fobik anksiyete, diyet ve uyku bozuklukları, olağandışı adet görülme sıklığı daha yüksek bulunmuştur. Sarsıntı sonrası bir alandaki çalışmada ortaokul öğrencisi kız öğrencilerin de ruh sıhhati ile fizikî sıhhat ortasında bir bağlantı bulunmuştur. Somatizasyon bozukluğu, obsesif-kompulsif bozukluk, fobik anksiyete ve diyet ve uyku bozuklukları olan öğrencilerde olağandışı menstrüasyon insidansı daha yüksek olabilir. Bu nedenle sarsıntı üzere doğal bir felaketten kurtulan kız öğrenciler için ruhsal müdahale bilhassa gereklidir” diyerek kelamlarını sonlandırdı.
Yorum Yok